• ทิศเหนือ ติดอำเภอเซกา จังหวัดหนองคาย
• ทิศตะวันออก ติดแขวงคำม่วน สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว โดยมีแม่น้ำโขงเป็นแนวกั้นพรมแดน
• ทิศใต ติดอำเภอดงหลวง และอำเภอหว้าใหญ่ จังหวัดมุกดาหาร
• ทิศตะวันตก ติดอำเภอกุสุมาลย์ อำเภออากาศอำนวย และอำเภอเมืองสกลนคร จังหวัดสกลนคร

ภูมิประเทศ
จังหวัดนครพนม มีลักษณะทั่วไปเป็นป่าเขา ที่ราบสูงของพื้นที่โดยเฉลี่ยแล้วสูงจากระดับน้ำทะเล 150 เมตร ลักษณะภูมิประเทศแบ่งออกเป็น 2 เขต ดังนี้คือ
เขตตอนเหนือ เป็นที่ราบสูง ส่วนมากเป็นทุ่งกว้างมีป่าไม่สลับ พื้นที่บางส่วนมีน้ำท่วมจึงเหมาะแก่การทำนา ถ้าฝนตกชุกมักเกิดน้ำท่วม และทางเหนือสุดของจังหวัดในเขตอำเภอ เซกา จังหวัดหนองคาย ในเขตยังมีแม่น้ำไหลผ่าน คือ แม่น้ำอูน แม่น้ำสงคราม
เขตตอนใต้ เป็นบริเวณใกล้น้ำโขง เป็นที่ราบทุ่งนามีน้ำท่วมถึงส่วนทิศตะวันตกซึ่งอยู่ห่างจากแม่น้ำโขง ออกไปเป็นไม้เต็งรัง พื้นดินส่วนมากมีหินลูกรังและมีแม่น้ำไหลผ่าน จึงมีการทำนาและพืชไร่กับยาสูบ ตลอดจนการประมงน้ำจืดในแม่น้ำโขง

ภูมิอากาศ
ฤดูร้อน เริ่มตั้งแต่เดือนกุมภาพันธ์-เดือนเมษายน จะมีอากาศร้อนอบอ้าวมาก อุณหภูมิระหว่าง 30-33 องศาเซลเซียส
ฤดูฝน เริ่มตั้งแต่เดือนพฤษภาคม-เดือนกันยายน ในบางส่วนของจังหวัดนครพนมจะมีฝนตกชุก โดยเฉพาะอำเภอที่อยู่ตามริมโขง
ฤดูหนาว เริ่มตั้งแต่เดือนตุลาคม-เดือนมกราคม ในฤดูนี้โดยทั่วไปอากาศจะหนาวเย็นจนอุณหภูมิโดยเฉลี่ย 8-14 องศาเซลเซียส

เขตการปกครอง
จังหวัดนครพนมแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 อำเภอ 1 กิ่ง 1 องค์การบริหารส่วน 1 เทศบาลเมือง 9 เทศบาลตำบล
อำเภอเมืองนครพนม เมืองสุขสงบติดริมแม่น้ำโขง มีพระธาตุนครประดิษฐาน มีพระคู่บ้านคู่เมืองคือพระติ้วพระเทียม
อำเภอปลาปาก เป็นที่ประดิษฐานของ พระธาตุมหาชัย ซึ่งเดิมหลวงปู่คำพันธ์ โฆษปัญโญเคยเป็นเจ้าอาวาสอยู่ที่วัดธาตุมหาชัย
อำเภอท่าอุเทน เมืองเก่าริมโขง มีพระธาตุท่าอุเทนซึ้งเป็นที่บรรจุพระอรหันตะธาตุ อัครสาวกของพระพุทธเจ้า เช่น พระอัญญาโกทัณญะ พระโมคคัลลา พระสาลีบุตร พระอานนท์ เป็นต้น ท่าอุเทนเป็นถิ่นชาวโส้และย้อ และยังมีรอยเท้าไดโนเสาร์ด้วย
อำเภอบ้านแพง อำเภอที่อยู่เหนือสุดของจังหวัด ตัวเมืองอยู่ริมฝั่งโขง มีแหล่งท่องเที่ยวสำคัญคือ น้ำตกตาดขาม และอุทยานแห่งชาติภูลังกา
อำเภอธาตุพนม เป็นที่ประดิษฐานพระธาตุพนม เป็นอำเภอใต้สุดของจังหวัด และอยู่ริมน้ำโขง
อำเภอเรณูนคร เป็นที่ประดิษฐานพระธาตุเรณุ และถิ่นดั้งเดิมของชาวผู้ไท (หรือภูไท) และกล่าวขวัญกันว่าเป็นถิ่นสาวงามเมืองเรณู นับเป็นแหล่งวัฒนธรรมชาวไทดำที่สำคัญแห่งหนึ่งของประเทศไทย
อำเภอนาแก สมรภูมิสำคัญอีกแห่งหนึ่ง เป็นที่เกิดของ วันเสียงปืนแตก และเป็นที่สร้างวีรบุรุษนาแก ขึ้น
อำเภอศรีสงคราม
อำเภอนาหว้า
อำเภอโพนสวรรค์
อำเภอนาทม
อำเภอวังยาง อำเภอเล็ก ๆ อยู่ติดกับจังหวัดสกลนคร